Hoe maakt een hobbyist tandwielen? Door Leo Bes

[Maarten]

Hoe maakt een hobbyist tandwielen? 4 juni 2012 Leo Bes (lblade) Inleiding Als je een zeldzame racemotor wilt nabouwen en dus het blok ook zoveel mogelijk zelf wil maken, moet je tandwielen kunnen maken! Zo begon het bij mij, zo'n 7 jaar geleden…….. Module Tandwielen zijn gestandaardiseerd met modulen. In 50cc racemotoren vind je vaak module 1,5 tandwielen. Dit betekent dat bij een tandwiel met bijvoorbeeld 30 tanden (Z=30) de effectieve diameter (waar de flanken dragen) 30 x 1,5 = 45 mm is! Hoe groter de module, des te grover de tanden zijn. Schijffrezen Het eenvoudigste is tandwielen maken met schijffrezen. Je het per module een setje van acht frezen nodig om tandwielen met Z=12 tot Z=oneindig te kunnen maken. Je spant zo'n schijffrees mbv. een doorn in de freesbank. Verder heb je een verdeelkop en steuncenter nodig. Met een opspandoorn kun je nu een of meerdere schijfjes staal verdelen en kuilen frezen. Deze methode is zeer bewerkelijk en foutgevoelig. Eén keer een verkeerd verdeelgaatje kiezen betekent opnieuw beginnen. Met meerdere tandwielen tegelijk dus allemaal opnieuw maken! Je moet meerdere keren aanzet geven om trillingen te voorkomen. Bijvoorbeeld voor module 1,5 beginnen met 1,5 mm aanzet. Verdelen. Dan 2,5 aanzet. Verdelen. Dan 3,0 aanzet. Verdelen. En tenslotte 3,2 mm aanzet. Verdelen. Dit is dus bewerkelijk! Verder is de bereikte tandvorm niet ideaal, de acht schijffrezen zijn een compromis! De tandwielparen lopen niet altijd geruisloos in elkaar. Met wat slijppasta is dit iets te verbeteren. Afwikkelfrezen In ongeveer 1900 patenteerde de slimme Duitse ing. Pfauter de tandwiel-afwikkel-machine. Hij had goed naar een worm en wormwiel gekeken en dacht: hier zit een continue proces in! De worm is hierbij een frees met spoed. Het wormwiel een schijf staal (het de maken tandwiel). In 3 – 4 gangen kun je met zo'n speciale machine de frees omlaag voeden totdat de juiste tanddiepte is bereikt. Je hebt maar één frees nodig per module om alle gewenste tandwielen (Z=12 tot oneindig) te maken! Zie mooie filmpjes: https://www.youtube.com/watch?v=t2XLnpgrGP4 https://www.youtube.com/watch?v=NBwruW1E6Aw Dat wilde ik ook! Dus op zoek naar zo'n machine. In Duitsland hadden ze een mooie uit 1961 maar deze was ver boven budget. Toen een advertentie op Marktplaats gezet. Eén reactie uit Brabant gekregen en deze gekocht! Deze machine heb ik geheel uit elkaar gehaald om hem technisch te leren kennen. Dit is een verademing! Ik stapel nu een paar plakjes materiaal op een doorn. De machine wordt afgesteld op de juiste verhouding van de frees tov. het te frezen tandwiel. Even een stukje proeffrezen, kuiltjes tellen. OK, dan foutloos de rest maken! Ondertussen koffie drinken want de machine slaat automatisch af……. De gemaakte tandwielparen lopen nu altijd geruisloos in elkaar! Tandcorrectie Als je gebonden bent aan een hartafstand (bijv. een bestaand motorblok) en je wil andere verhoudingen maken, is het soms ideaal om een tand te smokkelen. Stel dat Z=15 en Z=30 passen in de bak maar dat Z=16 en Z=30 een mooiere schakelstap geeft. Dan kun je het Z=30 tandwiel iets kleiner maken en past zo'n paar toch! Maar er zijn grenzen aan het corrigeren! Harden Inzetharden (carboneren) is mijn favoriet maar dit geeft wel iets vervorming. Daarom wordt er ook wel genitreerd, dit gebeurt bij lagere temperatuur maar geeft minder (snel) de gewenste harde laagdikte. Flanken slijpen De flanken naslijpen na 't harden is ideaal maar hiervoor heb je weer een aparte en dure machine nodig…….. Ik slijp wel altijd de tandwielopname na om eventuele slingering zo klein mogelijk te houden. Meer moois te zien in mijn voorsteltopic... .

[Roland]

Kijk dat is nou weer eens vakmanschap

Rolando

[KJ]

Leuk om te lezen en we hebben gezien wat je ermee kunt maken

[nozems]

Dit is wel heel erg knap allemaal, had al eens iets gelezen in het het voorstel topic van Leo Bes dat hij zelfs het carter uit een massief stuk aluminium had gefreesd, dat is toch wel heel mooi! Prachtig leesvoer en genoeg leer voor iedereen

Gr Pascal

[dolle aad]

k snap er de balle niet van
maja heb het wiel ook niet uitgevonden

[BESTMAN]

leuk om naar de filmpjes te kijken.
Weer een knap stukje vakwerk.

gr dick

[wilhelmus]

gisteren ook al even met je gepraat en nu ik het ook nog met eigen ogen heb kunnen bewonderen wat je maakt kan ik alleen maar zeggen petje af......
grt Wim

[gerriedeperry]

Jaren met de machine's van Pfauter en Koepfer gewerkt zowel NC als CNC gewerkt, afwikkelfrezen, tandwielsteken enz. daarna werden de flanken geslepen om een zo mooi mogelijke afwikkeling te krijgen, dit ging terug naar 0,001 uitslag op de meetapparatuur.
Dit werk gedaan voor allerlei industriën..

Mooi werk Gr Gerrie

[lblade]

Hoi Gerrie!

Ik wil graag een keer met je praten over tandwielen maken!
Weet zeker dat ik nog een hoop van je kan leren......

Bedankt allemaal voor de mooie reacties tot nu toe!
Groeten van Leo