In dit tweede deel over opkomst en ondergang van het motorgeslacht Kreidler flitst Wim Heeroma met grote stappen door de historie en laat zijn licht schijnen op de motorfietsen als de Florett, die in Duitsland wel een succesnummer was, maar in Nederland de wetgeving tegen had en een mooi gestyleerd 50 cc scootertje. Het doek viel in 1982 voor Kreidler, maar de dinosaurus leeft na de ‘dood' voort in scooters, bromfietsen en motoren. Hoewel, er is voor de liefhebbers en kenners maar één de echte dino.
Damesbrommer
In Duitsland werd er net als in Nederland, een nieuw publiek aangeboord voor de 'boodschappenbrommer'
, om niet de toen gebruikte, maar nu wat denigrerend gevonden term 'damesbrommer' te gebruiken. Vanaf 1969 tot 1975 wordt de Mofa MF4, Mofa is de snoruitvoering van 25 km/h, gevoerd, waarvan er in totaal toch zo'n 55.000 stuks over de toonbank gingen. Als MP1 werd hij verkocht als Moped. In beide gevallen betrof het een tweeversnellingsautomaat. Volgens onze informatie werd deze 'dames' Kreidler nooit hier te lande geïmporteerd. Wil je er eentje in het wild zien, dan moet je toch in het oosten van Nederland zijn, waar ze nog wel eens opdoken 'van over de grens'. Wij vonden er eentje in Haaksbergen bij Gerard Beumer. Een schitterend gerestaureerd exemplaar waar zijn vrouw inmiddels alweer een aantal jaren op rijdt (en steeds harder, geeft ze grif toe!). De firma Van Veen importeerde later de mofa MP3 als model Automatic. Daarin zat achtervering en daarmee leek het model behoorlijk op een Peugeot 102/103. Dit model bleef tot 1979 in productie, terwijl het brommerbroertje het nog tot 1981 uithield. Van deze modellen samen werden er grote aantallen gemaakt en verkocht, namelijk meer dan 100.000. In Nederland maakte het model geen furore, zeker niet door de scherpe concurrentie op het gebied van de lichte brommertjes.Snorfiets met toerenteller
Vanaf 1976 kreeg de genoemde MP interne concurrentie van de Flory-serie. De Flory was een vlot gelijnd toerbrommertje met drieversnellingen handschakeling, leverbaar als Mofa en als Mokick. De Flory-serie bleef tot het eind van het bestaan van de Kreidlerfabriek in tal van uitvoeringen leverbaar en er werden er meer dan 65.000 van vervaardigd. De Flory Mofa bestond zelfs in een uitvoering met Florett cockpit met toerenteller en snelheidsmeter en zesspaakswielen. Een snorfiets met toerenteller? Dat hij hiermee erg duur was geworden, spreekt voor zich. Het was het dilemma zowel voor Kreidler als voor Zündapp: hoe hou je je staande tegenover de buitenlandse concurrentie, met name de opkomende Japanse import? In het dure Mofa segment bevond zich ook de Kreidler Flott, die in Nederland nooit geïmporteerd werd. Met een bovenliggend buizenframe, zoals in veel 50 cc crossers van die tijd, liggende sporttank, driebak handschakeling, vijf-spaakswielen en ook toerenteller/snelheidsmeter zag het ding er uit als een flitsende sportbrommer. Naar onze persoonlijke mening zag hij er veel aantrekkelijker uit dan de toch wat lompe Florett, alleen was het een snorfiets... voor het lieve bedrag van DM 2295,- en dat was voor onze Oosterburen ook wat gortig, want er zijn er maar een goede 4000 van gemaakt. In het laatste productiejaar bij Kreidler was er ook nog het toersnorbrommertje MF34 voor ook al DM 2295,- -ook bepaald niet iets om het bedrijf van de ondergang te redden.De Florett-bromfietsen werden met het verstrijken der jaren '70 steeds minder gevraagd: wie het betalen kon, stapte over naar een auto en in Nederland had de helmplicht de ‘zware' brommer definitief de das om gedaan. De zware sportbrommer was als dinosaurus tegen het eind van de tachtiger jaren tot uitsterven veroordeeld.
Motoren van 50 tot 80 cc
Even terug in de geschiedenis: de eersteling van Kreidler was een motorfiets, de fameuze K50, die in 1950 debuteerde en waar er meer dan 30.000 van gemaakt en verkocht zijn. Het tweeversnellings-motorfietsje liep met zijn 2,2 pk zo'n 55 km/h en had in onze (huidige) ogen enorm grote wielen, namelijk 26x2 inch. Brede fietswielen eigenlijk. Behalve dat het onorthodoxe versnellings- en koppelingssysteem echt wennen was, viel er op dit motortje weinig aan te merken. Het was in de ontwikkelingsfase goed uitgetest en op echte kinderziekten kon hij niet betrapt worden. Alhoewel dit motorfietsje tot in 1955 in productie bleef, maakte een wetswijziging in Duitsland de weg vrij voor zogenaamde Kleinkraftrader, die wel gekentekend werden, maar belastingvrij bleven. De opvolger van de K50 werd dan ook de K51, ditmaal zonder pedalen maar met kickstarter en voetrusten en met koppeling, hetgeen de K50 in het begin ontbeerde, maar er later wel bij kreeg. In 1954 kwam Kreidler ook uit met de R50, de R van Roller -scooter. Een leuk licht scootertje met een handgeschakelde twee-versnellingsmotor met geforceerde koeling met een vermogen van 2,3 pk. Tot 1956 werden er daar volgens opgave 4813 stuks van gemaakt: dat hadden er veel meer moeten worden, maar volgens Jan Oomen, Kreidlerverzamelaar, werden die zeker niet allemaal verkocht, gelet op de zeldzaamheid van dit model in het verzamelaarscircuit. De prijs van DM 895,- lag daarvoor te hoog. Een prijsverlaging later bracht geen soelaas, ondanks de lovende pers. Basis voor dit scootertje vormde het frame van de K51.
De Floretts
De verdere motorfietsgeschiedenis van Kreidler liep eigenlijk voor een groot deel gewoon parallel aan die van de bromfietsen, alleen waren er hogere toerentallen, vermogens en snelheden in het spel. En de lichte motorfiets-uitvoering kwam eerder op de markt dan de bromfietsuitvoering, die hier van afgeleid werd, maar qua ontwikkelingen lopen de motoren en brommers uit de Florett-serie keurig in de pas. De 50 cc motorfietsen van Kreidler verkochten nauwelijks in Nederland; pas in het latere verzameltijdperk kwamen ze in wat grotere aantallen vanuit Duitsland, maar ook vanuit Zwitersland op de Nederlandse wegen, vaak vermomd als brommer. Wat de Florett-serie betreft, zijn de belangrijkste verschillen terug te vinden in vermogen en uiterlijk als bijvoorbeeld de tank en vering. De eerste Florett in 1956 kwam op 3 pk
. De opvolger bracht het van 1960-1962 tot 3,6 pk. Daarna kwam de vierbak met 4,2 pk tot in 1965. Tot 1967 waren dat 'eitanken' met schommelarmvoorvering. Deze werd nog in 1966 vergezeld door de uitvoering met liggende tank met een nieuwe motor: de vijfbak met 5,2 pk, die dat jaar nog geproduceerd werd met schommelarmvoorvering. Vanaf 1967 tot 1971 kwam er maar 0,1 pk bij, maar de telescoopvoorvering deed definitief zijn intrede. Vanaf 1976 waren de modellen leverbaar met gewone luchtkoeling (RS) en met geforceerde luchtkoeling (RM). Vanaf 1971 stond er met de RS 6,25 pk in de folder en dat bleef zo tot in 1978. Met dien verstande, dat vanaf 1972 de Nikasilcylinder werd toegepast.De uitvoeringen heetten in 1977/78 RS-L en RS-G(S). Daarna ging het vermogen nog verder omhoog tot 6,8 pk en daar bleef het dan bij. Toch goed voor 85km/h op een zonnig dagje. Gerard Beumer heeft twee RS'sen in zijn bezit. Een Duitse Mokick-uitvoering waarop nu een mooi geel plaatje prijkt en een Zwitserse uitvoering, een zeldzame knalgele met korte buddyseat. Gerard kwam op de gebruikelijke wijze tot zijn Kreidler-compassie. Als jochie bezat hij als eerste brommer een Kreidler, maar die werd door zijn vader afgenomen toen deze er achter kwam hoe snel die wel niet was. Hij kreeg er een Avada met FBM motortje voor terug, maar wie roomboter gewend is kan zich daarna slecht vinden in margarine en er kwam later dus toch weer een Kreidler. Huisje, boompje, beestje verhinderden verdere tweewieleruitspattingen, maar die kwamen later weer terug met de aanschaf van de eerste Kreidler, de tweede, enzovoort… Voor een rechtgeaarde Kreidlerfan bestaat Zündapp eigenlijk niet, maar er staat er wel eentje, want Gerard is niet eenkennig en heeft nog meer moois. Maar Kreidler is en blijft voor hem je van het.Kreidler op de paardentoer
Motorvermogens druk(t)en we uit in paardekrachten, maar bij Kreidler hadden ze meer met de edele viervoeter. Van 1965 tot 1969 komt de naam Mustang voor het eerst voor. Het betreft een klein enduro motorfietsje. Het vier-bakje levert 5,2 pk, hetgeen overeenkomt met het gewone seriemotortje uit de Florettreeks. Earless voorvering en hoge spatbordjes, cross-stuur en kleine voorlamp, uitgevoerd met cross-achtige bandjes. Duur was hij wel: DM 1925,- was een hoop geld vergeleken met een gewone Kreidler, die rond de DM 1200,- uitkwam. En eigenlijk was het een beetje een verbouwde Kreidler. De Mustang kwam in 1974 weer terug als een soort off-road motorfietsje.
Dit maal dus met vijf versnellingen en de gebruikelijke 6,25 pk motor met Nikasil super-breitwand cylinder. Was de vorige Mustang ook echt bedoeld voor de enduro's, dit model met zijn tweepersoons buddyseat was meer een 'gewoon' sportief motorfietsje. Ook dit model hield het maar kort uit, er werden er dat jaar iets meer dan 3000 van gemaakt. Ze zijn zo zeldzaam dat je er zelfs in Duitsland nog opzien mee baart. Omdat er niet aan te komen is bouwde Gerard Beumer zijn eigen Mustang en hij ziet er echt uit, hoewel de kleur iets meer naar oranje zou moeten. Hij bleek met een 22mm Dell Orto oerendhard te gaan, maar er is toch maar weer een gewone Bing op gezet om de goden niet te verzoeken. Een andere Mustang zijn wij nog nooit tegen gekomen in dit land, maar er is vast wel iemand die een origineel heeft(?). Het model Mustang dook ook nog een keer op als Mokick in de jaren 1980/82, nu met een vierbakje en 2,9 pk motor en toch geknepen tot 40km/h. Met zijn 14mm carburateur in principe goed voor dik 60; in Duitsland zal dat wel een kwestie geweest zijn van tandwielen wisselen om er weer lekker mee te kunnen rijden. Zulke vermogens konden in Nederland gewoon niet; de motor moest echt geknepen worden. Zelfs in de brommerinformatie mochten fabrikanten in Nederland het afgegeven vermogen niet vermelden; vergeefs zoek je die dan ook in de folders van die tijd.Van Kleinkraftrad naar Leichtkraftrad
De wetgeving in Duitsland werd in 1980 veranderd en de leichtkraftrad deed zijn intrede. Daarmee verdween de 50 cc klasse van Florett. In de plaats daarvan kwam de 80 cc serie, die niet harder mocht dan 80 km/h en niet meer toeren mocht draaien dan 6000 tpm bij het beperkte vermogen van 8 tot 8,5 pk. De naam Mustang was weer voorbehouden aan het off-road model en de op dezelfde basis gebouwde andere 80 cc modellen, die respectievelijk Florett 80 en Florett 80 Chopper werden genoemd. Kreidlerkenner Jan Oomen:
"Die chopper is nooit de prototypefase te boven gekomen". In het laatste jaar kwam er zelfs een volchroom Florett 801 bij, plus een sobere uitvoering, de Florett 80E. Dit 80 cc motortje zag er conventioneel uit met zijn rechtopstaande cylinder. Daarmee was het kenmerkende van Kreidler, de liggende cylinder, verloren gegaan. Boring en slag van dit 80 cc motortje waren 46x48 mm en dat bracht maximaal 8,5 pk bij 6000 tpm naar het achterwiel. Natuurlijk voorzien van vijf versnellingen. Ondanks de hoge prijs van ongeveer DM4000,- gingen er toch zo'n 7000 stuks naar de klant. Het heeft Kreidler niet meer kunnen redden. Het tij was gekeerd en dure kwaliteit werd alleen nog maar door liefhebbers pur sang gewaardeerd. Overigens zullen de Kreidlerbezitters zeker beamen dat de latere Kreidlers niet meer de kwaliteit hadden van de vroege Florett-typen.Kreidlerleven na de dood
Na het faillissement van Kreidler in 1982 vatte Rudolf Scheidt het plan op om door te gaan met de productie van enkele modellen. Dit bleek niet goed haalbaar en met Garelli werd een samenwerkingsverband aangegaan. Vanaf 1983 verschenen de Kreidler Flirt en Flory, beide Mofa's met Garelli motortjes, maar met de Duits vormgegeven tank, zoals bij de originele Kreidlers. De Flirt had een eenversnellings automaatje, de Flory had drie handgeschakelde versnellingen. Ook kwam de Flott weer terug, maar nu in een Garelli wiegframe met een driebak handgeschakelde Garelli motor. Natuurlijk stond er Kreidler op de motorblokjes. Deze Mofa's bleven tot 1988 in productie, maar het betrof zeer kleine aantallen; mogelijk in totaal nog geen 2500 stuks. Het bleek een voetnoot in de Kreidler historie. Eveneens gering van omvang was de motorfietsproductie voor de 125 cc Garelli Kreidler. Weer onder de naam Mustang, maar nu was het een gewoon wegmotorfietsje met een watergekoeld blok in een wiegframe. Wel een levendig blokje met zijn 16 pk bij 7250 tpm. Van dit machientje zijn er maar een handvol gemaakt. Om het verhaal compleet te maken: vanaf 1996 verschenen er snor- en bromscooters met Kreidler logo, maar dat was zeer misleidend, want ze hadden natuurlijk niets te maken met een wederopstanding van Kreidler. Vanaf 1998 werden de modellen vernieuwd en kwamen ook de namen Florett en Flory terug; Flory ook als 125 cc scooter. Onder de naam Mustang zag een 125 cc chopper met een Honda 125 kopklepper, waarschijnlijk licentiebouw, het daglicht. Om volledig te zijn noemen we de Enduro 125, die ook onder de naam Kreidler verscheen. Deze in Taiwan vervaardigde producten hebben alleen nog maar de naam en het logo gemeen met de oorsprong en tellen daarom voor de echte liefhebber niet mee. Gelukkig is voor iets minder dan zes mille in Nederland nog een nieuwe Kreidler Florett RMC-S te verkrijgen. Vergelijk dat maar eens met wat een beetje bromscooter tegenwoordig kost.
Dit was dan de Kreidler historie in een borrelglaasje; buiten het bestek van dit artikel valt het raceverhaal van Kreidler en de vervlechting op dit gebied met Van Veen. Wie van Veen-Kreidler zegt denkt in de eerste plaats aan wegracers, maar er waren ook 12 pk crossers van dezelfde firma. En dan waren er nog al die varianten zoals de Gebben Kreidlers en de Hela Kreidlers. Daar komen we graag te zijner tijd nog eens op terug. Veel dank zijn we verschuldigd aan Jan Oomen, Gerard Beumer en het 50 cc Museum in Lexmond voor hun bereidwillige medewerking.
Het MotorRijwiel nr. 50 - 2001
