Ruim 228 km/u met een borrelglas-pijl!
Bron: Tijdschrift Bromfiets, 2006
Tekst: Wim Marijnis
Foto's: Archief Piet Plompen, Jan Heese, Johan Blom en Wim Marijnis
Het in stofjassen gehulde technische gedeelte van het recordteam, v.l.n.r. Leo de Ridder, geknield achter de Black Arrow een gelukkig lachende Piet Plompen. Naast hem André Greven en Jan van Tilburg. De sponsors konden overigens na de geslaagde poging ook lachen.
De krabbel op een sigarendoos resulteerde in een houten
mal van de recordmachine
Het vestigen van wereldrecords was zeker in het verleden een goede manier van reclame maken. Toen in 1949 door de F.I.M. (de internationale motorsportbond), de mogelijkheid werd gecreëerd om 50 cc- (of lilliputterklasse) wereldrecords neer te zetten, werd daar in de volgende jaren gretig op ingehaakt door fabrikanten, maar ook door particulieren!
In 1940 werden door diezelfde bond 125 cc motoren nog als rijwielen met hulpmotor beschouwd. Ducati nam als een van de eerste fabrikanten met het Cucciolo kopkleppertje de handschoen op en vestigde op 16 mei 1950 records, variërend van één tot tien km en van één tot twaalf uren. De hoogst bereikte snelheid was 73km/u.
De uitdaging was er; onze oosterburen gingen daar gretig op in. Zij vestigden in 1951 met het, ook bij onze rijwielfabrikanten zo populaire, Victoria FM 38 L twee takt zijboord motortje van 38 cc een snelheidsrecord van 79 km/u over de kilometer met vliegende start (zie Bromfiets nr. 4), Daarna bleef het aan het 50 cc record front even stil, maar in 1955 traden diverse merken, waaronder uit Italië Guazzoni, Alpino,
De Regenden Liegestuhl van Gustav Adolf Baumm
Demm en Motom en uit Frankrijk Scoutex in het strijdperk. Het betrof hier voornamelijk lange afstandsrecords. Het is interessant om te weten dat die recordmachientjes gemiddeld zo'n 4,5 tot 5 pk leverden, laag gebouwd en behoorlijk gestroomlijnd waren. De jockeys waren lichte mannekes die de 60 kg niet overstegen. De bereikte recordsnelheden lagen, afhankelijk van de afstanden en de tijdsduur, in de orde van 80 tot 100 km/u. Demm draaide bijvoorbeeld over 12 uren een gemiddelde van 99,3 km/u. Dat had meer dan 100 km/u kunnen zijn, als niet een haas de baan overstak en daarmee verantwoordelijk was voor een valpartij. Het rechtbuigen van kromme onderdelen veroorzaakte toen vertraging ofwel tijdverlies.
15 mei 1965, Autodrome Monza. Zes wereldrecords komen
op naam van Zündapp te staan
Vliegende ligstoel
De Duitse NSU fabriek pakte in 1955 groot uit met de aanpak van wereldsnelheidsrecords in diverse klassen. Wereldberoemd werd de 34-jarige, getalenteerde ontwikkelingsingenieur Gustav Baumm met zijn volledig dichte vliegende ligstoel, een sigaarvormige recordmachine met een lengte van 3.64 mtr., een breedte van 75 cm en een hoogte van ook 75 cm. De recordbreker werd aangedreven door een opgepepte 3,4 pk 50 cc Quickly motor. Het machientje was wel degelijk quick, want over de vliegende km, - mijl en de 5 km. werden recordsnelheden bereikt van 127,34, 127,8 en 124,0 km/u! Korte tijd later bracht Gustav met de nu tot 4,7 pk getunede Quickly de records verder omhoog tot 150 en 151 en 145 km/u. Bij een poging op 23 mei 1955 om te bewijzen dat hij met die 'ligstoel' ook gerust op een circuit als de Nürburgring kon rijden, vloog hij een bocht uit en overleed aan de opgelopen verwondingen. Een jaar later haalde NSU op de zoutvlakten van Utah in de U.S.A., met stuurman H.P. Müller, 196,042 km. met een 50 cc tweetakt recordmachine, die voorzien was van een viertrapscompressor! Deze record pogingen moeten de NSU fabriek aan voorbereidingen en verblijf een vermogen hebben gekost, want reken
Leo de Ridder, in het midden Piet Plompen en zittend
André Greven, overtrekken de mal met gordijnstof
maar dat te werk is gegaan met de bekende Deutsche Gründlichkeit! Ook Zündapp betrad het recordstrijdperk en brak in 1965 een aantal lange afstandsrecords. In datzelfde jaar bracht 50 CC Kreidlercoureur Rudolf Kunz het record op de één km met vliegende start op de Bonneville zoutvlakte in de slaat Utah van de USA op 210.634 km / u. Hij verbeterde daarmee het toen al weer 9 jaar oude NSU-record met ruim 14 km/u.
Recordpijl op KNMV-stand
Van 26 t/m 29 februari 2004 stonden de Utrechtse Jaarbeurshallen in het teken van de Vier Machtige Motordagen- Eén van de leuke 'trekkers' van deze motordagen was de tentoonstelling van zo'n 50 motoren in leeftijd variërend van 100 tot 0 jaar, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de KNMV. Onder de tentoongestelde motorjuwelen was een ogentrekker van jewelste. Het was de Black Arrow recordmachine waarmee Henk van Kessel in 1977 (dus bijna 30 jaar geleden) het toen al weer 12 jaar oude wereldrecord in de 50 cc-klasse over één kilometer scherper stelde met een gemiddelde snelheid van 221,5861 km/u! Een daverend succes dat, naast stuurman Henk van Kessel, te danken was aan het noeste werk van allereerst
Rudolf Kunz in 1965 met Kreidler op de zoutvlakte
van Bonneville/Utah
Piet Plompen, maar ook Jan van Tilburg, Leo de Ridder en André Greven- Dankzij de onmisbare bemiddeling van motorvriend Dick Teunissen kon de Black Arrow, (die nu België als thuisbasis heeft) van motorenthousiast Jacq. Albers (de eigenaar van de in Bromfiets nr. 3 beschreven race-Avaros en die de recordmachine in bruikleen heeft) voor de tentoonstelling worden 'geleend'
Het is mooi geweest
In feite was de aanwezigheid van de Black Arrow een klein wonder want geestelijk vader Piet Plompen (77 jaar jong) is zelden of nooit meer aan het motorfront te vinden. 'Het is mooi geweest' vertelde hij me onlangs tijdens een bezoek. Tijd om, hoewel hij dat zelf niet nodig vindt, een historische duik te nemen in de motorloopbaan van deze vaderlandse techneut. Hoe meer hij vertelt, hoe meer er een bijzonder licht valt op een geniaal man. Plompen, met als enige vooropleiding Ambachtschool, had als broodwinning een florerend automobielbedrijf annex plaatwerkerij in Rotterdam. Toen hij een jaar of achttien was, raakte hij geïnteresseerd in de wegracerij. Geldnood dwong hem echter met de ontwikkeling van een 125 cc Moto Morini te stoppen. Rond 1964 sloeg de wegrace-bacil definitief toe, mede door contacten met plaatsgenoten als constructeurs-weg-renners Aad van Exel en Jan van Tilburg.
Op basis van de mal werd rondom het frame een
aluminium chassis geconstrueerd
Grappend en grollend staat het complete recordteam achter de recordmachine:
v.l.n.r. Leo de Ridder, André Greven, Henk van Kessel, Piet Plompen en Jan van Tilburg
X-16
Aad van Exel, ook al weer zo'n begaafde Rotterdamse techneut, was actief op de 50 cc Avaros racer van Jacq. Albers. Toen het wegracen met 50 cc motoren nog in de kinderschoenen stond, bouwde hij zijn befaamde X-16 racertje. Die werd door Plompen, samen met Van Exel verder ontwikkeld. Van Exel maakte de mallen voor de watergekoelde cilinder en kop en Plompen tekende voor het rijwielgedeelte. Het met een zesversnellingsbak uitge-
Handmade in Rotterdam
ruste racertje werd uiteindelijk in duplo op de wielen gezet. Ook Plompen ging weer wegracen, hij raakte steeds meer geïnteresseerd in de borrelglasklasse. Al rap werd hij een steun en toeverlaat voor veel collega 50 cc coureurs die geplaagd werden door pech. Rond 1967-1968 verwierf Piet Plompen naam en faam door de bouw van fraai geconstrueerde en afgewerkte frames
Jan van Tilburg, naast Piet Plompen de techneut achter het project,
hier bezig met draaiwerk voor de Black Arrow
waar o.a. Itom coureur Pierre Kemperman mee reed. Overigens pas nadat Pierre lange tijd als testrijder gefungeerd had. Pas het vijfde frame bleek, na talloze experimenten met de wielbasis, balhoofdshoek, lengte van de achtervork en de ophanging daarvan, aan de gestelde hoge eisen te voldoen. En uiteindelijk, nadat Pierre de gedenkwaardige woorden sprak: 'Hier kan je gewoon niet meer afvallen' was Plompen tevreden. Meer dan 100 fraai verchroomde frames voor Itom, Garelli, X/16, Kreidler, Honda, DKW, Guazzoni en Flandria verlieten zijn werkplaats. Daar liet hij het niet bij, want ook wondermooie plaatstalen racetanks en telescoopvoorvorken werden in eigen beheer vervaardigd en vonden hun weg in de 50 cc race wereld.
'Bos-uit' op Zandvoort fataal
Ook voor Piet Plompen kwam er een einde aan zijn race-carriére. Dat was op 10 april 1970. Toen 'stapte' hij, tijdens een training op het circuit van Zandvoort, Bos-uit komend als gevolg van een olievlek, op een ongebruikelijke manier van zijn motor af, dit keer een 125 cc Honda CR 93. Het beroerde en pijnlijke resultaat was een half jaar ziekenhuis om een verbrijzeld been op te knappen. Maar ja, dansen kun je altijd nog, al is het niet (meer) met de bruid. Dat betekende voor Piet sponsoring van o.a, Cees van Dongen en Jan Kostwinder. In 1975 besloot Plompen zich, naast het
De 'knietjes' van Henk
sponsoren van Alex George en de Fin Pen-tti Korhonen, te concentreren op de 50 cc klasse, en richtte hij Pee Pee Road Racing Team op. Later werd het, in verband met de sponsoring, NGK Road Racing Team genoemd en nóg weer later het NGK-SPARTA-team. In eigen beheer werden Kreidler blokken klaargemaakt. Het PP team reed altijd op gelikt uitziende machines en was gekleed in speciaal op maat vervaardigde raceteamoveralls. Men werd gesponsord door o.a. Zeeland's Roem en Castrol. De rijders waren Jan Bruins, Gerrit Strikker (beiden internationaal), Wïm van Rijswijk en Aad Roestenburg (beiden nationaal); vaste monteur was Herman van Tol. De coureurs behaalden vele podiumplaats, waaronder de vierde plaats van Gerrit Strikker in de Asser TT van 1975. Vooral dankzij de goede onderlinge samenwerking onder management van Piet Plompen.
Henk van Kessel, omringd door de pers: 'Gaat het allemaal lukken?'
Aanval op wereldsnelheidsrecord 50cc.
In 1977 rijpte bij Piet het gedurfde idee om het 50 cc wereldsnelheidsrecord, sinds 1965 op naam van de Duitser Rudolf Kunz
Twee minuten voor de start
Maandag 5 september 1977, 07.30 uur. Bijna, klaar voor de start.
Bij een ieder gieren de zenuwen door de keel
op Kreidler, aan te vallen en uiteraard fors te verbeteren. Voor de Nederlandse record-Kreidler werd door Mahle een speciale zuiger ontwikkeld en Bosch had ondertussen de ontstekingsinstallatie voor het 15.000 t/min, draaiende motortje gemaakt. De motor die ruim 20 (!) pk leverde, was verder voorzien van een elektrisch geschakelde acht-versnellingsbak en draaide op een alcoholmengsel. IJswater zorgde voor de koeling van het motorblok! Het PP team werkte acht maanden verbeten aan de raket op wielen, de Black Arrow. Het record wonder werd geheel in eigen beheer gemaakt, waarbij Piet krachtig ter zijde werd gestaan door framespecialist Jan van Tilburg en de medewerkers uit de plaatwerkerij van Plompen, André Greven en Leo de Ridder. De raket kreeg zijn allereerste aanzien door een krabbel op de achterkant van een sigarendoos. Vervolgens werd op basis van die 'tekening' een houten mal gemaakt die overtrokken werd met gordijnstof. Toepassing van kalk en gips waren een volgende stap, met uiteindelijk de glasvezelmat en de polyester afwerking. In grote trekken leek de Black Arrow op de Kreidler record machine van concurrent Kunz, met dit belangrijke verschil, dat de Kreidler 100 kg woog en de Black Arrow slechts 63 kg op de weegschaal bracht. De hoogte - 75 cm - was gelijk aan de NSU en Kreidler recordmachines, maar de lengte was 426 tegen 320 cm. De Nederlandse recordmotor was voorzien van een 'uitgerekt' plaatstalen (dikte 0,8 mm) monocoque-frame, waar de rijder voorovergebogen in lag. Als versteviging was er een 'harmonica' in gepuntlast. Om deze verlengde machine met een wielbasis van 171 cm werd een aluminium buizenframe geconstrueerd dat als drager diende voor de polyester stroomlijnomhulling (en tevens veiligheidskooi voor de rijder). Het geraamte oogt groot, maar weegt dus opvallend weinig, samen met de achtervork slechts 5,2 kg. Het achterwiel had geen rem en in het voor-
Leo de Ridder en André Greven staan klaar om Henk van Kessel aan te duwen
wiel werd een rem uit een Sparta snorfiets gemonteerd. Een geintje, want die was in een consumententest beoordeeld als gevaarlijk (je zou er mee over de kop kunnen slaan!). De banden waren van Dunlop. De Kreidler van de Duitsers ontwikkelde 15 pk bij 15 000 t/m, maar de Black Arrow moest meer dan 18 pk gaan leveren. Bij de vele door Plompen klaargemaakte cilinders zaten exemplaren met een bijzonder hoog piekvermogen, onbruikbaar voor de wegrace, maar ideaal voor een record! Met hulp van Frans van Manen (Esso) en Jan Smit, de technicus die de sprintmotoren voor Henk Vink bouwde, werd een speciale brandstof, op basis van methanol en nitromethaan, gebrouwen. Als finishing touch kwamen de namen van de onmisbare sponsors in goud breeduit op de blinkend zwarte stroomlijnomhulling te staan. Maandag 5 september 1977 was het dan eindelijk zover. Nu zou blijken of keihard doorzettingsvermogen, het overwinnen van vele moeilijkheden en geloof in eigen kunnen beloond zouden worden.
Recordpoging topgeheim!
De voorbereidingen waren geheim gehouden en pas 14 dagen tevoren werd de poging bekend gemaakt. Alles was organisatorisch (KNMV/FIM) via 'Mr. TT' Jaap Timmer geregeld. Wereldkampioen 50 cc 1974 Henk van Kessel zou de Black Arrow besturen. Twee dagen waren uitgetrokken om op een vliegveld in het zuiden van het land de machine aan de tand te voelen. Wind tunnel testen waren er niet geweest, dus spanning volop. Ter vergelijking: Kunz verbleef voor zijn testritten vier maanden op de zoutvlakten in Utah; hij had een team van 28 academici en ingenieurs dat anderhalf jaar aan de recordmachine had gewerkt! Volgens FIM-bepalingen moest de gemiddelde snelheid over één km met twee runs worden gemeten en die moesten in tegengestelde richting binnen één uur worden gemaakt. Was de windsnelheid meer dan 3 meter per seconde, dan was rijden niet toegestaan. De recordrit zelf zou plaatsvinden op de Rijksweg A 50 (Apeldoorn-Zwolle) in aanbouw. Na een paar proefritten bleek dat de apparatuur voor de tijdwaarneming van de KNMV niet goed werkte. Het lag aan de van 400 tot 1000 meter verlengde kabel. Later bleek een verplichte windmeter niet aanwezig te zijn. Die werd op een naburig vliegveld opgehaald door een enthousiaste helikopterpiloot. Eindelijk kon er dan 's avonds worden gereden, hoewel de omstandigheden door windstoten niet ideaal waren. Na overleg werd besloten toch maar op gewone handelsbenzine (en explo-sate) te rijden, Henk vleide zich languit in het projectiel, gaf gas en... kwam aan een gemiddelde snelheid van 217.1566 km/u. Het record was daarmee scherper gesteld. Leuk, maar niet genoeg. De volgende dag, wanneer de weersomstandigheden - hopelijk - beter zouden zijn, wilde men proberen het record alsnog scherper te stellen. Dinsdag's werd met beter weer om 8.30 uur het kersverse record aan diggelen gereden met tijden van 16.7684 sec, (214.6895 km/u) en 15.7561 sec. (228.4829 km/u). Resultaat: een door de FIM gehomologeerd record op de vliegende kilometer van 221.5861 km/u! Loon naar werken dus voor een groepje dolenthousiaste mensen! De topsnelheid van de tweede run 228.4829 km/u is tot op de dag van vandaag niet overtroffen!
Volgens het weekblad Motor was Piet Plompen een dag na de record poging nog behoorlijk beduusd. Ook Henk van Kessel was zeer tevreden: 'Eigenlijk was er teveel wind en was het niet ongevaarlijk. Je moest zorgen voor voldoende uitwijkmogelijkheden, daarom reed ik ook midden op de weg. Ik kreeg enorme stoten van de wind te verwerken, waarbij de omhulling behoorlijk klapperde.'
Rinus Vrijdag maakte deze fraaie tekening
Nieuwe uitdaging
Een stel Nederlandse jongens met relatief geringe middelen overtrof met de Black
Arrow recordmachine de financieel machtige NSU en Kreidler fabrieken in snelheid met een 50 ceeceetje! Een prestatie waar we tot op de dag van vandaag heel erg trots op kunnen zijn. PP vond al rap nieuwe uitdagingen op zijn weg; zo werd in samenwerking met de Apeldoornse Sparta-fabriek een volbloed Nederlandse 50cc Sparta racemachine geconstrueerd. En dat, gevoegd bij andere record pogingen van Piet Plompen en zijn team, o.a. met de bekende coureur Jan Huberts, zijn minstens zulke spannende verhalen. We komen erop terug.
Ruim 228 kilometer per uur!
29 jaar na dato: een toch nog immer gelukkige Piet Plompen
(die als gevolg van een ongeval een been moet missen) met het
FIM-certificaat van het snelheidsrecord en het model van de Black Arrow,
dat een ereplaats in zijn huiskamer heeft.
- Artikel gescand door rikus.
- Artikel bewerkt en geplaatst door Maarten.
- © 2010 www.kreidler.nl.
Meer over het wereldsnelheidsrecord:
Overzicht Wereldsnelheidsrecord 50 cc / Motorsport Artikelen
