Bron: Motor, No. 49, 06-12-1968
Tekst: Guus van de Beek
Scan: peter G
Foto: Nee, mooi is het vehikel niet, maar het loopt uitstekend en zeer zuinig. Het gastankje (inhoud drie liter) is duidelijk te zien. Daar bovenop zitten de vulkraan en de afsluiter. Het ronde voorwerp tussen tank en zadel is de gecombineerde warmtewisselaar/reduceerventiel. De slang daarvoor is van de koeling. De watermantel om de cilinder is uit plaat opgebouwd en gewoon met tin dichtgesoldeerd.
Tweetakt loopt op LPG voor minder dan 0,5 cent per kilometer
BROMFIETS OF MOTORRIJWIEL?
Met enige moeite zult u op bijgaand plaatje een Puch bromfiets herkennen, maar waarvoor al die toestanden zijn die er op en aan zitten en die er beslist niet door de fabriek op bedoeld zijn, is nog niet geheel duidelijk. Tot voor kort was dat helemaal niemand duidelijk, behalve de maker van dit vreemdsoortige apparaat, de jongeheer Leo Bosch, woonachtig in Terborg. Sinds enkele weken weten ook de kantonrechter en de officier van justitie iets meer van de technische zaken van deze motor/bromfiets, want in de rechtszaal is er urenlang over gebakkeleid wat het nu precies is.
Na twee jaar en tienduizend kilometer te hebben gereden met de op LPG omgebouwde Puch, na diverse malen aangehouden en weer doorgelaten te zijn (omdat de betreffende agent het geheel niet kon thuisbrengen en dus verklaarde „niets gezien te hebben"), was er eindelijk een dienaar van Hermandad die het apparaat in beslag nam.
Toen na lang wachten de zaak voorkwam was de aanklacht: de brommer behoorde niet tot de wettelijk goedgekeurde soort, de verbrandingsmotor deugde niet en de stuurinrichting was ook niet deugdelijk. Tijdens de eerste rechtszitting kwamen de problemen al: was het wel een bromfiets?
Vele onderdelen van een bromfiets moeten wettelijk goedgekeurd zijn, er mag dus niets aan veranderd worden, maar hoe letterlijk dat opgevat moet worden is niet helemaal duidelijk. In ieder geval wist Leo Bosch (die zich met behulp van iemand die in de verkeerswetgeving goed thuis is bijzonder goed had voorbereid) het debat tot anderhalf uur te rekken, en toen de officier (die voortdurend in een boekje alles moest nakijken) enkele malen tegen de kantonrechter had gezegd:. „Op dit punt heeft de verdachte gelijk!", vond de rechter het welletjes en schorste hij de zitting.
Bij de tweede opkomst was er een getuige-deskundige van het TNO in Delft bijgehaald die ook niet wist te vertellen of het een bromfiets of een motor was. Tot dan toe had Leo Bosch strak en stijf volgehouden dat het een bromfiets was (anders was hij behoorlijk de sigaar wegens het niet hebben van rijbewijs, belastingkaart en kentekenbewijs), maar toen de rechter verklaarde dat hij geen nieuwe dagvaarding zou opstellen als bewezen werd dat het een motorrijwiel was, werd de verdediging meteen omgegooid.
Een bepaling van het Wegenverkeersreglement is namelijk dat een bromfiets met trappers moet kunnen worden voortbewogen en dat was hier niet het geval. Er zat namelijk — vreemd maar waar — een voetkoppeling op, er kon dus niet gefietst worden, dus was het geen bromfiets, en aangezien de aanklacht in dat geval foutief was werd de verdachte vrijgesproken! Bovendien werd het inbeslaggenomen vehikel teruggegeven opdat de „uitvinder" verder kon experimenteren.
Technisch gezien is deze „bromfiets" zeer interessant omdat er een volledige LPG installatie op zit. LPG is een mengsel van diverse gassen dat als vloeistof getankt wordt maar in gasvorm naar de motor verdwijnt. Van de tank (een oude brandblusser) gaat het gas eerst naar een warmtewisselaar (het koelwater stroomt hier doorheen), vervolgens naar een reduceerventiel en dan naar een zeer ingewikkelde „sproeier" waarvan de constructie nog geheim is. Diverse fabrieken hebben er namelijk belangstelling voor getoond. In .deze sproeier wordt het gas gemengd met een deel van de aangezogen lucht en tevens met de smeerolie (het is en blijft een tweetakt). De hoofdmenging geschiedt in de standaard carburateur. Het verbrandingsproces verloopt verder normaal, zij het wat langzamer dan dat van een benzine/lucht mengsel. De ontsteking moest dus iets vervroegd worden. Omdat de motortemperatuur hoger werd, bleek waterkoeling noodzakelijk. De experimenten kostten één cilinder met zuiger, maar die kosten zijn al terug verdiend door de voordelige rijkosten. Het verbruik is namelijk ongeveer gelijk aan,dat van benzine (1 op 50 bij een snelheid van 30 kilometer per uur) maar LPG kost maar 22 cent per liter (en is gewoon bij tankstations te koop). Om wat meer licht te hebben werd er verder nog een grote dynamo gemonteerd die door een V-riem wordt aangedreven. De V-riem loopt tevens over de waterpomp.
Twee jaar lang heeft Leo Bosch met dit vehikel rondgereden, maar pas na het proces begon men belangstelling te krijgen. Wie nu denkt dat bromfietsen en andere van een verbrandingsmotor voorziene voertuigen binnenkort zeer voordelig zullen kunnen rijden komt bedrogen uit. De kosten van de installatie zijn namelijk hoog en bovendien zal bij werkelijke produktie ook de belasting wel mee willen verdienen, net zoals dat nu het geval is hij automobielen die op LPG rijden. Maar als knutselobject is het leuk en er is weinig tegen aan te voeren.
G. v. d. B.