Vetkuif en Buikschuiver
-
Enzo-tvdzijden
- Expert
- Berichten: 60433
- Lid geworden op: 27 nov 2002, 21:55
- Locatie: Gem. Leidschendam/Voorburg
- Gegeven waarderingen: 970 keren
- Ontvangen waarderingen: 2291 keren
Vetkuif en Buikschuiver
Vandaag in de Telegraaf dinsdag 3 september 2019
- Bijlagen
-
- E24CDF72-D205-4EFC-BCFC-43CFD384E6A4.jpeg (284.23 KiB) 1158 keer bekeken
-
Maarten
- Beheerder
- Berichten: 9765
- Lid geworden op: 01 sep 2002, 09:13
- Locatie: Den Haag, Nederland
- Gegeven waarderingen: 833 keren
- Ontvangen waarderingen: 421 keren
- Contacteer:
Vetkuif en Buikschuiver
Vetkuif en Buikschuiver
Bron: De Telegraaf, 03-09-2019
Tekst: Menzo Willems
Nozems eerste jeugdcultuur
Zestig jaar geleden had de penose in Amsterdam er genoeg van. Met knuppels sloegen circa dertig onderwereldfiguren begin september 1959 onder leiding van Rinus ’de vette lap’ Vet in op nozems die dagelijks rondhingen bij het monument op de Dam.
Kruidenier De Pijl op de hoek van de Palmdwarsstraat en de Willemsstraat in de Jordaan, Amsterdam. Voor de deur zitten nozems op hun brommer sigaretten te roken. Voor het andere raam staan bejaarde mannen. De gevel is ruim voorzien van reclameborden, onder andere voor Fanta en Coca-Cola frisdrank, Heiniken bier en DE-koffie en -thee. Nederland, 1963.
Ⓒ FOTO HOLLANDSE HOOGTE / SPAARNESTAD PHOTO
Kapsel als Suikerspin
Bij nozems (op de foto hangend voor kruidenier De Pijl op de hoek van de Palmdwarsstraat en de Willemstraat in de Jordaan) hoorden ook meisjes. Zij hadden een "suikerspinkapsel" en droegen wijde rokken en strakke truitjes. De nozems zagen die meisjes vaak alleen als lustobjecten. Hun dromen waren doorgaans bedrog omdat hun vrouwelijke varianten nog streng vasthielden aan hun geloof en bang waren om zwanger te worden.
Om half tien rukte de onderwereld in slagorde op de naar schatting tweehonderd nozems af”, aldus een krantenverslag. „De politiemannen, die van hun superieuren opdracht hadden geen geweld te gebruiken, zagen verbeten toe. Op de dreiging van wapengeweld door de onderwereld-figuren namen de nozems in allerijl de vlucht, tot over de helft van de Dam achtervolgd door de fel rond zich heen slaande onderwereld.”
Om half tien rukte de onderwereld in slagorde op de naar schatting tweehonderd nozems af”, aldus een krantenverslag. „De politiemannen, die van hun superieuren opdracht hadden geen geweld te gebruiken, zagen verbeten toe. Op de dreiging van wapengeweld door de onderwereld-figuren namen de nozems in allerijl de vlucht, tot over de helft van de Dam achtervolgd door de fel rond zich heen slaande onderwereld.”
In café Pleinzicht aan de Oudezijds Voorburgwal, vertelde de nog nahijgende Rinus Vet: „We dulden niet dat het monument wordt misbruikt als verzamelpunt van oproerkraaiers.”
Volgens hem had de onderwereld het recht in eigen hand genomen omdat de politie ’donker Amsterdam’ niet beschermde tegen de knapen die de avond tevoren met vijftig man op de Oudezijds Voorburgwal een 55-jarige man hadden mishandeld, ruiten van bordelen ingegooid en getracht auto’s in brand te steken.
Brylcreem
Nozems, wier naam komt van ’nootsum’ ofte wel groentje, waren een nieuw fenomeen. Zij gelden als eerste na-oorlogse jeugdcultuur. Jongeren zaten voor de oorlog netjes thuis en leefden volgens de burgerlijke normen van hun ouders. In de jaren vijftig trok de economie aan en kregen ze meer te besteden. Met name jongeren uit de arbeidsklasse. Ze gingen naar buiten en kochten strakke spijkerbroeken, leren jasjes en bromfietsen, meestal een Zündapp of Kreidler. Die werden vanwege het lage stuur ook wel ’buikschuivers’ genoemd. Hun haar was met brylcreem in een ’vetkuif’ gekamd. Daarom heetten ze ook wel ’vetkuiven’. Ze waren zelfbewust en schopten tegen het gezag en oude waarden. Ze verzamelden op vaste plaatsen, meestal voor een snackbar.
De vrouwelijke varianten van nozems droegen hoog opgestoken haar in de vorm van een suikerspin, naar het voorbeeld van de Franse actrice Brigitte Bardot. De nozemcultuur was via bioscoopfilms als Rebel without a cause met de populaire James Dean overgewaaid uit de VS, waar nozems ’greasers’ heetten.
In grote steden als Amsterdam hingen de nozems rond in het centrum, met name op de Nieuwendijk, de ’dijkers’ en op het Leidseplein, de ’pleiners’. Zij werden in Den Haag ook wel ’bullen’ of ’Plu’ genoemd. Nozems en bullen luisterden naar rock ’n rollmuziek, zoals van Buddy Holly en Elvis Presley.
Fotograaf Ed van der Elsken en journalist Jan Vrijman maakten in augustus 1955 een reportage over de nozems op de Nieuwendijk. „Praten met de Papoea’s van Nieuw Guinea is eenvoudiger dan met de jongens van de Nieuwendijk”, schreven ze. „Woensdagavond, slecht gehumeurd, liepen ze achter ons aan, trapten op onze hakken en stompten ons tegen de schouders. Donderdagavond, een poging tot conversatie: ’Wat wou je? een foto maken? Kom, lazer op, rotsnor.’”
Uitzuigers
Uiteindelijk vinden ze een eenzame nozem die op zijn maatjes staat te wachten. Hij vertelt dat zijn meisje wil dat hij een vaste baan zoekt maar daar begint hij niet aan. „Ik ga me daar doodwerken voor een baas. Allemaal uitzuigers. Als het me bij een baas niet bevalt, zeg ik ’aju’, en ik heb zo een andere”, zegt hij zelfbewust.
In 1959 publiceerden D.E. Krantz en E.V.W. Vercruijsse een onderzoek naar aanleiding van jongerenrellen tijdens een optreden van jazz-coryfee Lionel Hampton in de Amsterdamse Apollohal. Niet de losgeslagen jongeren vormden volgens de onderzoekers het probleem maar de bekrompen ouderen die de jeugd te strak hielden. „Het wordt zaak de bezorgde volwassenen ervan te overtuigen dat het nodig is de grenzen van het toelaatbare te verwijden en het gedrag van bepaalde jongeren als een aanvaardbare variatie op het algemeen te beschouwen”, luidde hun plechtige advies.
Bron: De Telegraaf, 03-09-2019
Tekst: Menzo Willems
Nozems eerste jeugdcultuur
Zestig jaar geleden had de penose in Amsterdam er genoeg van. Met knuppels sloegen circa dertig onderwereldfiguren begin september 1959 onder leiding van Rinus ’de vette lap’ Vet in op nozems die dagelijks rondhingen bij het monument op de Dam.
- Kruidenier De Pijl op de hoek van de Palmdwarsstraat en de Willemsstraat in de Jordaan, Amsterdam. Voor de deur zitten nozems op hun brommer sigaretten te roken. Voor het andere raam staan bejaarde mannen. De gevel is ruim voorzien van reclameborden, onder andere voor Fanta en Coca-Cola frisdrank, Heiniken bier en DE-koffie en -thee. Nederland, 1963.
Ⓒ FOTO HOLLANDSE HOOGTE / SPAARNESTAD PHOTO - vetkuif-en-buikschuivers-01.jpg (126.71 KiB) 1029 keer bekeken
Kruidenier De Pijl op de hoek van de Palmdwarsstraat en de Willemsstraat in de Jordaan, Amsterdam. Voor de deur zitten nozems op hun brommer sigaretten te roken. Voor het andere raam staan bejaarde mannen. De gevel is ruim voorzien van reclameborden, onder andere voor Fanta en Coca-Cola frisdrank, Heiniken bier en DE-koffie en -thee. Nederland, 1963.
Ⓒ FOTO HOLLANDSE HOOGTE / SPAARNESTAD PHOTO
Kapsel als Suikerspin
Bij nozems (op de foto hangend voor kruidenier De Pijl op de hoek van de Palmdwarsstraat en de Willemstraat in de Jordaan) hoorden ook meisjes. Zij hadden een "suikerspinkapsel" en droegen wijde rokken en strakke truitjes. De nozems zagen die meisjes vaak alleen als lustobjecten. Hun dromen waren doorgaans bedrog omdat hun vrouwelijke varianten nog streng vasthielden aan hun geloof en bang waren om zwanger te worden.
Om half tien rukte de onderwereld in slagorde op de naar schatting tweehonderd nozems af”, aldus een krantenverslag. „De politiemannen, die van hun superieuren opdracht hadden geen geweld te gebruiken, zagen verbeten toe. Op de dreiging van wapengeweld door de onderwereld-figuren namen de nozems in allerijl de vlucht, tot over de helft van de Dam achtervolgd door de fel rond zich heen slaande onderwereld.”
Om half tien rukte de onderwereld in slagorde op de naar schatting tweehonderd nozems af”, aldus een krantenverslag. „De politiemannen, die van hun superieuren opdracht hadden geen geweld te gebruiken, zagen verbeten toe. Op de dreiging van wapengeweld door de onderwereld-figuren namen de nozems in allerijl de vlucht, tot over de helft van de Dam achtervolgd door de fel rond zich heen slaande onderwereld.”
In café Pleinzicht aan de Oudezijds Voorburgwal, vertelde de nog nahijgende Rinus Vet: „We dulden niet dat het monument wordt misbruikt als verzamelpunt van oproerkraaiers.”
Volgens hem had de onderwereld het recht in eigen hand genomen omdat de politie ’donker Amsterdam’ niet beschermde tegen de knapen die de avond tevoren met vijftig man op de Oudezijds Voorburgwal een 55-jarige man hadden mishandeld, ruiten van bordelen ingegooid en getracht auto’s in brand te steken.
Brylcreem
Nozems, wier naam komt van ’nootsum’ ofte wel groentje, waren een nieuw fenomeen. Zij gelden als eerste na-oorlogse jeugdcultuur. Jongeren zaten voor de oorlog netjes thuis en leefden volgens de burgerlijke normen van hun ouders. In de jaren vijftig trok de economie aan en kregen ze meer te besteden. Met name jongeren uit de arbeidsklasse. Ze gingen naar buiten en kochten strakke spijkerbroeken, leren jasjes en bromfietsen, meestal een Zündapp of Kreidler. Die werden vanwege het lage stuur ook wel ’buikschuivers’ genoemd. Hun haar was met brylcreem in een ’vetkuif’ gekamd. Daarom heetten ze ook wel ’vetkuiven’. Ze waren zelfbewust en schopten tegen het gezag en oude waarden. Ze verzamelden op vaste plaatsen, meestal voor een snackbar.
De vrouwelijke varianten van nozems droegen hoog opgestoken haar in de vorm van een suikerspin, naar het voorbeeld van de Franse actrice Brigitte Bardot. De nozemcultuur was via bioscoopfilms als Rebel without a cause met de populaire James Dean overgewaaid uit de VS, waar nozems ’greasers’ heetten.
- vetkuif-en-buikschuivers-02.jpg (54.61 KiB) 1029 keer bekeken
In grote steden als Amsterdam hingen de nozems rond in het centrum, met name op de Nieuwendijk, de ’dijkers’ en op het Leidseplein, de ’pleiners’. Zij werden in Den Haag ook wel ’bullen’ of ’Plu’ genoemd. Nozems en bullen luisterden naar rock ’n rollmuziek, zoals van Buddy Holly en Elvis Presley.
Fotograaf Ed van der Elsken en journalist Jan Vrijman maakten in augustus 1955 een reportage over de nozems op de Nieuwendijk. „Praten met de Papoea’s van Nieuw Guinea is eenvoudiger dan met de jongens van de Nieuwendijk”, schreven ze. „Woensdagavond, slecht gehumeurd, liepen ze achter ons aan, trapten op onze hakken en stompten ons tegen de schouders. Donderdagavond, een poging tot conversatie: ’Wat wou je? een foto maken? Kom, lazer op, rotsnor.’”
Uitzuigers
Uiteindelijk vinden ze een eenzame nozem die op zijn maatjes staat te wachten. Hij vertelt dat zijn meisje wil dat hij een vaste baan zoekt maar daar begint hij niet aan. „Ik ga me daar doodwerken voor een baas. Allemaal uitzuigers. Als het me bij een baas niet bevalt, zeg ik ’aju’, en ik heb zo een andere”, zegt hij zelfbewust.
In 1959 publiceerden D.E. Krantz en E.V.W. Vercruijsse een onderzoek naar aanleiding van jongerenrellen tijdens een optreden van jazz-coryfee Lionel Hampton in de Amsterdamse Apollohal. Niet de losgeslagen jongeren vormden volgens de onderzoekers het probleem maar de bekrompen ouderen die de jeugd te strak hielden. „Het wordt zaak de bezorgde volwassenen ervan te overtuigen dat het nodig is de grenzen van het toelaatbare te verwijden en het gedrag van bepaalde jongeren als een aanvaardbare variatie op het algemeen te beschouwen”, luidde hun plechtige advies.