Bron: Het MotorRijwiel, Nr. 6, Nov./Dec. 1993
Auteur: Ad van Boheemen
Foto's: Ad van Boheemen / Niko Macura
Kreidler en Zündapp: Luxe buikschuivers
In de jaren '60 was de rivaliteit tussen jongeren onderling veel groter dan tegenwoordig. De jeugd was verdeeld in Kikkers en Nozems, Pleiners en Dijkers en diverse andere groeperingen, die allemaal hun eigen vervoermiddelen bereden. Kikkers reden op Puch en Tomos en Nozems op Kreidler en Zündapp. De Nozems waren te herkennen aan hun vetkuiven, leren jacks, puntschoenen en smalle pijpen en hun brommers waren meestal opgesierd met vossenstaarten en veel chroom. Het vervoermiddel van de Kikkers (Puch) is in nummer I van Het MotorRijwiel aan bod gekomen. Nu is dan de beurt aan Kreidler en Zündapp; Ad van Boheemen ging even terug in de tijd.
Kreidler en Zündapp: Twee rivalen onder één dak
Hoewel de Kreidler- en Zündapprijders tot dezelfde groepering hoorden, zou een echte Kreidlerliefhebber nooit op een Zündapp stappen en een Zündapp-enthousiast zou het niet in zijn hoofd halen om Kreidler te gaan rijden. Ook tussen deze twee merken bestond een rivaliteit en wat was er mooier dan je vrienden te laten zien dat jouw brommer sneller was dan die van dat andere merk? Onlangs kwamen wij in contact met iemand die in het bezit is van zowel een Kreidler als een Zündapp. Haarlemmer Hans van Straten, een Nozem op leeftijd, is al vanaf zijn zestiende jaar bromfietsliefhebber en kocht in 1968 een twee jaar oude Kreidler Florett. Enkele jaren geleden kwam daar een Zündapp uit 1970 bij en toen had hij de twee rivalen van weleer onder één dak. Beide machines zijn perfect gerestaureerd en worden nog regelmatig gebruikt. Op een zaterdag in juli stelde Hans ons in de gelegenheid de beide bromfietsen te beproeven en uiteraard lieten we deze unieke kans niet voorbij gaan. We gingen met de beide machines de Haarlemmermeer in voor een fotosessie en voor een korte rijindruk.
Wendy en Patrick waanden zich even in de jaren '60 toen zij plaats namen op de superbikes onder de bromfietsen
Zündapp: Ideale toerbrommer
Als eerste gingen we met de Zündapp op pad en wat ons onmiddellijk opviel is dat deze bromfiets aanvoelt aan een kleine motorfiets. De trappers staan allebei beneden zodat bij trappen in deze stand niet mogelijk is. De zithouding is heel prettig, we zaten licht voorovergebogen en dankzij het brede stuur hadden we de machine goed onder controle. De buddyseat heeft de ideale vorm en de machine ligt als een blok op de weg. Aan de rechter zijde zit, net als bij een motorfiets, het rempedaal dat de rem in het achterwiel bedient en aan de linkerkant vinden we het schakelpedaal. Bij het gebruik van beide remmen komt de 50 cc Zündapp snel tol stilstand terwijl de brommer niet al te veel in de voorveren duikt en goed onder controle blijft. Er zijn vier versnellingen aan boord, hetgeen wat ons betreft iets te veel van het goede is. De eerste versnelling is heel kort en zodra de bromfiets iets sneller rijdt dan stapvoets moet naar een hogere versnelling worden overgeschakeld. Die eerste versnelling had de Zündapp fabriek beter thuis kunnen laten want in z'n twee komt de brommer ook goed van zijn plaats. Het schakelen gaat prettig en trefzeker. Omdat deze bromfiets nog helemaal in de standaard toestand verkeert en daarom ook niet harder loopt dan 45 km/h, liggen de versnellingen nogal dicht bij elkaar. In de derde versnelling wordt de wettelijk toegestane snelheid van 40 km/h net niet gehaald, dus voor die laatste 6 a 7 kilometer hebben we de hoogste overbrenging nodig. Het motorblok ziet er strak en simpel uit en dankzij de grote koelribben zal de motor niet snel oververhit raken.
Kreidler en Zündapp willen allebei een luxe strassenkreuzer bouwen maar werken hun ideeën verschillend uit
De Zündapp is compleet uitgerust met een gesloten kettingkast, een remlicht en een bagagerek en behalve de middenbok is ook een zijstandaard aanwezig. Op de telescoopvoorvork, die goed op zijn taak berekend is, zijn harmonicarubbers gemonteerd om stof en vuil buiten de deur te houden. De Zündapp staat op 17 inch wielen waar banden in de maat 2 3/4 x 17 omheen liggen. Onze conclusie is dat de Zündapp een ideale toermachine is maar dat hij iets vermogen te kort komt en een versnelling te veel heeft.
Duidelijk is te zien dat de Kreidler hoger en robuuster is dan de Zündapp
Sportieve Kreidler
Overstappen van de Zündapp op de Kreidler betekent een wereld van verschil. De zithouding op de Kreidler is veel sportiever en we hingen echt op het smalle stuurtje. De buddyseat is iets smaller dan die van zijn concurrent; het is nauwelijks waarneembaar maar we voelden het des te meer. Ondanks het sportieve uiterlijk is de Florett nog een echt rijwiel met hulpmotor. De pedalen staan in de "fietsstand" en net als bij een fiets moesten we achteruit trappen om de achterrem aan het werk te zetten. Als je net van een motorfietsje als de Zündapp afstapt is dat wel een tegenvaller. Het zelfde geldt voor het schakelen. Bij de Kreidler moet dit handmatig gebeuren. Door de koppeling in te knijpen en het linker handvat te verdraaien kunnen we van versnelling wisselen. Volgens de eigenaar is het een kwestie van wennen en schakelt deze brommer na enige oefening net zo goed als de Zündapp, maar wij geven toch de voorkeur aan de trefzekere voetschakeling van die andere Duitser.
Ook de Kreidler fabriek was zich indertijd bewust van de genoemde "tekortkomingen" want in 1968 zag het type Florett SL het levenslicht en deze bromfiets was wel voorzien van voetschakeling en een voetrempedaal. De toenmalige bromfiets rijders vonden dat een grote vooruitgang. Een opvallend onderdeel van de Kreidler is de schommelarm-voorvork en het grove voorspatbord. Dat spatscherm is zo fors uitgevoerd omdat het een dragend onderdeel vormt van de voorvorkconstructie. Deze typische voorvork (BMW paste toentertijd hetzelfde principe toe op zijn motorfietsen) doet zijn werk uitstekend en misschien wel iets té goed. Geen enkele oneffenheid van het wegdek wordt aan de berijder doorgegeven, maar de consequentie daarvan is dat het contact van de berijder met de weg verdwenen is. Vooral de eerste kilometer voelt de Florett rubberachtig aan maar na enige tijd went het en we kunnen ons zelfs voorstellen dat een fervente Kreidler-rijder zo verknocht is aan dit typische, maar zeer comfortabele, rijgedrag dat hij nooit meer
De geschiedenis van Kreidler
De historie van Kreidler gaat terug tot 1888, toen Anton Kreidler een fabriek voor telegraafdraad, elektrische kabels en halffabrikaten oprichtte. Pas in 1951, op de tentoonstelling in Genéve, werd de eerste bromfiets aan het publiek voorgesteld. Deze eerste Kreidler, de K50, was, net als zijn opvolger de K51, een gewone bromfiets. Het was een "damesmodel" met een lage instap en grote treeplanken. Op basis van deze modellen werd in 1956 de R50 scooter uitgebracht. Een jaar later presenteerde Kreidler het model waardoor deze fabriek wereldberoemd zou worden: de Florett. Speciaal voor deze nieuweling was een nieuw motorblok ontworpen met een drie-versnellingsbak en om de beperkingen die voor bromfietsen golden te ontlopen, werd de Florett als lichte motorfiets uitgebracht. Kreidler heeft zich altijd beperkt tot de 50 cc klasse en wilde daarin de beste zijn. Dat is zeker gelukt want in 1961 werden meer dan 100.000 bromfietsen gebouwd en terwijl andere Duitse motorfabrikanten de poorten sloten, ging het met Kreidler steeds beter. Ook de export liep goed en Nederland werd de belangrijkste afnemer van Kreidler bromfietsen. In het topjaar 1965 werden in ons land 18.000 Kreidlers verkocht. In 1969 reed 14,6% van de Nederlandse bevolking op een bromfiets en 40% hiervan waren Kreidlers. Ook bij de motorfietsen was Kreidler sterk vertegenwoordigd met een marktaandeel van 15%. Vanaf 1961 was Kreidler actief in de races om het wereldkampioenschap met Hans George Anscheidt als kopman van het raceteam. De eerste jaren bleven de grote successen uit en pas nadat de Nederlandse importeur Van Veen zich actief met de racerij ging bemoeien kon Kreidler de strijd aan met Suzuki, Derbi en Jamathi. In 1971 werd Jan de Vries wereldkampioen op een Van Veen Kreidler en daarna zouden nog vijf wereldtitels voor Kreidler volgen. De brommers voor op de straat kregen regelmatig een opfrisbeurt, waarbij het uiterlijk steeds werd aangepast aan de eisen des tijds. Aan het motorblok gebeurde al die jaren niet veel want dat was goed. Aan het begin van de jaren '80 zakte de bromfietsmarkt als een plumpudding in elkaar en ook Kreidler kon niet aan de malaise ontkomen. In 1982, terwijl Stefan Dörflinger net het vijfde wereldkampioenschap voor Kreidler had veroverd, werd de Kreidlerfabriek gesloten en de trotse marktleider uit de jaren '60 en 70 was niet meer. Een jaar later werd Kreidler postuum wereldkampioen toen Dörflinger de laatste lauwerkrans, behaald op een Kreidler, kreeg omgehangen.[/size]
De geschiedenis van Zündapp
In februari 1917 werd de Zünder- und Apparatebau GmbH-Nürnberg opgericht door Friedrich Krupp AG-Essen en algemeen directeur Fritz Neumeyer. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden ontstekingsmechanismen voor de oorlogsmachinerie gefabriceerd, maar na de Vrede van Versailles moest men omzien naar een andere broodwinning. In 1919 werd de firmanaam veranderd in Zündapp en begon men met de fabricage van bouten en moeren en dynamo's voor auto's en motorfietsen. In 1921 kwam de eerste Zündapp motorfiets op de markt, gebouwd naar het voorbeeld van de Engelse Levis. In de daarop volgende jaren bouwde Zündapp zowel lichte tweetakt motorfietsen als zware viertakten, waarvan de beroemde "Grüne Elefant", de KS 601 met zijn tweecilinder boxermotor, ongetwijfeld het meest tot de verbeelding spreekt. In 1953 bracht Zündapp de eerste bromfiets op de markt en in 1966 werden met een 49 cc Zündapp zes wereldrecords gebroken op het circuit van Monza. Daaronder was het éénuurrecord dat op 162,609 km/h werd gesteld. In het midden van de jaren '60 was Zündapp de grootste motorfabriek van Duitsland. Ontelbare zeges werden in de wacht gesleept, vooral op het gebied van de terreinsport. Na lang experimenteren verscheen in 1972 de eerste bromfiets met een watergekoeld motorblok: de KS 50, die ook als lichte motorfiets werd geleverd. In het begin van de jaren '80 werd in Duitsland een nieuwe raceklasse in het leven geroepen: de 80cc klasse. In 1983 nam Zündapp voor het eerst deel aan deze races en het daarop volgende jaar werd Stefan Dörflinger op Zündapp wereldkampioen. Helaas ging het op dat moment al snel bergafwaarts met Zündapp en aan het einde van het jaar had het, inmiddels naar München verhuisde bedrijf, een schuld van meer dan 30 miljoen D-mark. Voor 13 miljoen D-mark kocht een Chinese staatsonderneming de complete productielijn op en sinds 1988 worden in Tianjin Chinese Zündapps gebouwd.[/size] anders wil. De Kreidler rijdt zoals dat van een sportieve brommer verwacht mag worden. We schakelden de machine in de eerste versnelling, we lieten de koppeling opkomen en gaven gas en we merkten dat de Kreidler lekker fel optrok. Ook in z'n twee en z'n drie was er voldoende trekkracht aanwezig en de topsnelheid lag aanmerkelijk hoger dan bij de Zündapp. De drie versnellingen sloten perfect op elkaar aan en bleken precies voldoende voor deze sportieve brommer. Meer versnellingen waren niet nodig en minder overbrengingen waren niet wenselijk. De voorrem greep heel laat aan en de vertraging was matig. Waarschijnlijk zal de remwerking aanzienlijk verbeterd kunnen worden door de rem goed af te stellen. Op de achterrem viel niets aan te merken; die deed zijn werk zonder meer goed. Als beide remmen flink werden aangesproken dook de Kreidler diep in de voorvering waarbij het twijfelachtige stuurkarakter extra werd benadrukt. In eerste instantie dachten we zeer binnenkort nader kennis te maken met het asfalt, maar gelukkig bleef die ervaring ons bespaard en raakten we gewend aan het typische remgedrag. Het motorblok is nauwelijks zichtbaar omdat het door kappen wordt afgedekt. Om koelingsproblemen te voorkomen is geforceerde koeling toegepast: aan de linkerzijde van het motorblok is een ventilator aangebracht die de koele lucht tegen het motor aan blaast. De Florett staat op 19 inch wielen en houdt contact met de weg door middel van smalle 2 1/4 x 19 inch banden. Door deze grote wielen ligt het zwaartepunt tamelijk hoog en dit, tezamen met het forse gewicht, zorgt ervoor dat de Kreidler een nogal bullige indruk maakt.
De Kreidler fabriek heeft veel aandacht besteed aan de vormgeving. De tank, de voorvork en de zijschilden die het motorblok aan het gezicht onttrekken vallen onmiddellijk op, maar ook over de afdekplaat op het stuur en de claxon, die onder de koplamp is gesitueerd, is terdege nagedacht. De Florett is zeer compleet uitgevoerd: een zijstandaard ontbreekt weliswaar maar een remlicht en het bagagerek behoren tot de standaarduitrusting, de voorvering wordt beschermd door harmonicarubbers en diverse verchroomde sierstrips geven het uiterlijk een verzorgd karakter. Het bagagerekje op de tank, de sierbeugel rond het achterlicht en het sportieve stuurkuipje zijn typische jaren '60 accessoires. De Kreidler Florett is een sportieve bromfiets met een fraaie styling en een pittig motorblokje, maar het stuurgedrag vraagt enige gewenning. In 1966 moest voor dit moois Fl. 1080,- worden betaald en samen met de Zündapp, die in dezelfde prijsklasse zat, vormden deze Duitse bromfietsen de top van de 49 cc klasse. Een Puch kocht je in die tijd voor Fl. 300,- minder. De tijd van de Kikkers en de Nozems komt nooit meer terug maar de herinnering aan die periode leeft gelukkig voort en speciaal door een rijtest met bromfietsen uit die tijd. Kunnen we nog eens terug denken aan de jaren '60.
Kreidler en Zündapp willen allebei een luxe strassenkreuzer bouwen maar werken hun ideeën verschillend uit
Het stuurkuipje, het bagagerek op de tank en de beugel rond het achterlicht zijn typische jaren '60 accessoires.
Beide bromfietsen zijn voorzien van een remlicht, een nuttig accessoire dat bij de meeste andere bromfietsmerken ontbrak. De Kreidler heeft onder de dubbelzit een gereedschapskastje.
Het motorblok is verborgen achter plaatwerk, waardoor de Kreidler makkelijk is schoon te houden.
Dankzij de grote koelribben op de cilinder en op de kop zal de Zündapp niet snel oververhit raken.
Het instrumentarium van de Zündapp beslaat uit een kilometerteller annex snelheidsmeter, een lichtschakelaar en een fietsbel.
De Zündapp is vier jaar jonger dan zijn rivaal en oogt beduidend moderner dankzij zijn kleinere wielen en telescoopvoorvork.
De trotse eigenaar Hans van Straten, met de twee rivalen van weleer. Adressen
Kreidler Florett Club Nederland,
Spanbeddestraat 31,
7481 ER Haaksbergen.
Zündapp Veteranen Club,
Koetsierwei 48,
5551 MH Valkenswaard,
tel. 04902-43561/42170 of 040-521523.
Toegelaten zijn bromfietsen, scooters, motoren en auto's van het merk Zündapp.
Meer informatie:
Overzicht rijtesten
Gescand door peter G
Geplaatst door Maarten
© 2010 www.kreidler.nl
